Wat is ‘herhaald trauma’ bij kinderen

“Veel mensen kunnen zich trauma voorstellen in de context van grote gebeurtenissen zoals terroristische aanslagen of natuurrampen,” zegt Eva Kestens. “Dit noemen we acuut trauma: eenmalige, overweldigende ervaringen die een diepe impact kunnen hebben. Maar als we het hebben over trauma bij kinderen, dan gaat het vaak over huiselijk geweld, verwaarlozing of misbruik, wat meestal een langdurig, diepgaand effect heeft op de ontwikkeling van een kind.”

Hoe beïnvloedt herhaald trauma kinderen?

Kinderen zitten midden in hun ontwikkeling en zijn bijzonder kwetsbaar voor omgevingsinvloeden. “Hun hersenen zijn als sponzen en absorberen niet alleen positieve maar ook negatieve ervaringen intens. Dit kan leiden tot een overgevoelig stresssysteem, waardoor kinderen heftiger reageren op situaties die voor anderen onbeduidend lijken. Ze kunnen snel ontploffen of extreem teruggetrokken worden.”

Gedrag als signaal

Het gedrag van een kind is vaak een signaal dat er iets mis is. “Kinderen die een trauma hebben meegemaakt, kunnen zich extreem gehoorzaam gedragen of erg onrustig zijn. Het stresssysteem, dat verstoord is door hun ervaringen, is de oorzaak. Daarom is het belangrijk om niet alleen naar het gedrag zelf te kijken, maar ook naar de onderliggende oorzaken.”

De rol van volwassenen

Kinderen met een trauma hebben vaak een ander referentiepunt als het gaat om vertrouwen en veiligheid. “Kinderen die opgroeien in een onveilige omgeving hebben vaak moeite om volwassenen te vertrouwen, zelfs als die volwassenen betrouwbaar zijn,” zegt Kestens. “Wees geduldig en realiseer je dat deze kinderen tijd nodig hebben om vertrouwen op te bouwen.”

Hoe omgaan met getraumatiseerde kinderen

“Er is geen standaardaanpak”, zegt Eva Kestens. “Trauma bij kinderen is een complex en ingrijpend probleem dat een zorgvuldige en empathische benadering vereist. Door het gedrag van een kind goed te observeren, naar zijn behoeften te luisteren en geduldig te zijn bij het opbouwen van vertrouwen, kunnen we een belangrijke rol spelen in het genezingsproces.”

Praktische tips

• Geef jezelf en het kind de tijd om te ontdekken wat de oorzaak van hun gedrag kan zijn.
• Dring jezelf niet op als een ‘betrouwbare volwassene’. Dit is niet gemakkelijk voor getraumatiseerde kinderen.
• Werk samen om praktische oplossingen te vinden voor hun behoeften en angsten.
• Houd je geest rustig: als jij rustig bent, is het kind dat vaak ook.
• Maak een ‘overlevingsteam’ lijst met het kind: wie zijn de belangrijke en vertrouwde mensen in hun leven?
• Matig je complimenten. Houd ze klein en schrijf ze op zodat het kind er later op terug kan komen.
• In alle communicatie met het kind geldt: doe wat je zegt en zeg wat je doet.